Historia miasta Starogard Gdański

Starogard Gdański jest jedną z najstarszych miejscowości Polski Północnej, wykształconą prawdopodobnie z osady neolitycznej (4-5 tysięcy lat p.n.e.) i leżącą w pobliżu lub nawet na samym tzw. szlaku bursztynowym.


grafika Dariusza Syrkowskiego

W późniejszych wiekach budowano tu grody obronne i osady otwarte. Jeden z książąt pomorskich – Grzymisław, 11 listopada 1198 roku zapisuje lewobrzeżną twierdzę drewniano – kamienną Joannitom, prawobrzeżną część od Piotra Święcy w 1305 roku kupują Krzyżacy. Takie władanie tym obszarem znajduje swoje odzwierciedlenie w historycznym herbie miasta, w którym na tarczy widnieją do dziś dwa krzyże w rzucie pionowym: joannicki u dołu i krzyżacki u góry. Krzyżacy zbudowali na obszarze przez siebie nabytym miasto – twierdzę o charakterze obronnym prawdopodobnie według projektu brata zakonnego Teodora z Florencji i w 1348 roku nadali miastu prawa miejskie.

Średniowieczny układ urbanistyczny z jednym z ładniejszych rynków Polski Północnej, przetrwał w swoim kształcie do dnia dzisiejszego. Jednak jedną z najbardziej charakterystycznych cech miasta (ze względu na podmokły teren) jest jego niska zabudowa.

W czasach Rzeczypospolitej Szlacheckiej miasto stało się ważnym ośrodkiem życia politycznego Pomorza. Tu odbywały się sądy grodzkie i ziemskie oraz zjazdy sejmikowe.

Miasta nie ominęły liczne zarazy, wojny i pożary, z których największy był w 1792 roku – nie spłonął tylko kościół farny p.w. Św. Mateusza.
Wiek XVIII to polityczny upadek Polski, któremu nie zapobiegła zwołana do Starogardu w 1769 roku Konfederacja Pomorska. Starogard znalazł się pod panowaniem pruskim.

Pomimo niewoli, wiek XIX zaznaczył się w historii miasta rozwojem przemysłu, powstało wiele fabryk i warsztatów, między innymi:

  • fabryka kotłów Horstmana (1820 r.),
  • wytwórnia wódek i likierów Winkelhausena (1846 r.),
  • kompleks młynów Wiecherta (1872 r.).

Do dziś niektóre z tych obiektów pełnią swoją pierwotną funkcję będąc jednocześnie cennymi zabytkami architektury przemysłowej. Długą tradycją cieszy się również Stado Ogierów założone w 1897 roku a sięgające tradycją hodowli koni Jana III Sobieskiego w Piasecznie koło Gniewa.

W latach 1870 – 1871 zbudowano pierwszą linię kolejową na trasie Piła – Starogard Gdański – Tczew. W roku 1900 miasto otrzymało gazownię i wodociągi.
Dnia 29 stycznia 1920 roku miasto powróciło w granice Polski wyzwolone przez Błękitną Armię gen. J.Hallera.

Wybuch i przebieg II wojny światowej stanowił – podobnie jak dla całego kraju – tragiczny okres w historii. Lata okupacji hitlerowskiej to jeden z najcięższych okresów w dziejach miasta. Dowodem na to są liczne miejsca kaźni w mieście i okolicy.

Historia najnowsza

Rynek. Starogard Gdański. źródło. kociewiak flying
źródło: kociewiak flying

Organem wykonawczym władzy samorządowej od 1987 r. jest Prezydent Miasta, pomimo braku wymaganej dawniej liczby 50 tys. mieszkańców. W 1990 r., kiedy podwyższono wymagane kryterium do 100 tys. mieszkańców, tytuł prezydenta dla Starogardu został zachowany.

W demokratycznych wyborach przeprowadzonych 27 maja 1990 r. na Prezydenta Miasta Starogard Gdański wybrano Pawła Głucha. Swój urząd pełnił do 1998 r. Wtedy prezydentem Starogardu został Stanisław Karbowski. Podobnie jak poprzednik, funkcję tę pełnił przez dwie kadencje. W 2006 r. włodarzem miasta został Edmund Stachowicz (również dwie kadencje).

Dziś Starogard jest prężnym i samodzielnym ośrodkiem przemysłowym i kulturalnym. Władze miasta starają się uważnie śledzić tempo przemian gospodarczych w kraju oraz osiągnięcia państw europejskich w różnych dziedzinach. Działania te mają na celu stałe poprawianie warunków życia codziennego mieszkańców, uatrakcyjnienie miasta pod względem turystycznym i jako miejsca dla przyszłych inwestorów. W 2014 r. prezydentem został Janusz Stankowiak, który w 2018 r. ponownie wygrał wybory. Osiągnął wówczas historyczny wynik 72,02% głosów w pierwszej turze.
Organem uchwałodawczym samorządu miejskiego jest licząca 21 radnych Rada Miasta Starogard Gdański.

Dzięki Inicjatywie Lokalnej oraz Budżetowi Obywatelskiemu 5 sierpnia 2017 r. otwarto Park Nowe Oblicze, w którym znajduje się skatepark.
W Stolicy Kociewia odnowiono Rynek. W ramach projektu „Starogardzki Rynek od nowa – ochrona dziedzictwa kulturowego i podniesienia jakości historycznej przestrzeni publicznej w Starogardzie Gdańskim” wymieniono całą infrastrukturę podziemną oraz nawierzchnię. Pojawiły się podświetlana fontanna i miejskie saloniki. Odbudowano dwie z czterech średniowiecznych studni, które stanowią atrakcję turystyczną. Prace rozpoczęły się w czerwcu 2017 roku, a zakończyły we wrześniu 2018 r.
W latach 2014–2018 miasto kupiło 11 nowoczesnych, ekologicznych autobusów, przebudowano Aleję Wojska Polskiego oraz Dworzec PKP. Zmodernizowano także Park Miejski.

Koniecznie sprawdź także pozostałe sekcje naszej strony: