Baszta Gdańska (Szewska)

Jest jedyną zachowaną basztą z okresu krzyżackiego. W 1309 roku brat Teodot z Florencji – budowniczy i architekt, podjął się przeobrażenia wsi Starigrod w ośrodek miejski o charakterze rzemieślniczo – handlowym. Infrastrukturę obronną stanowiły mury oraz cztery strażnice miejskie: Baszta Gdańska (Szewska), Chojnicka, Gniewska oraz Tczewska (Młyńska). Budowę Baszty Gdańskiej ukończono w 1325 roku, zaś budowę Starogardu w 1339 roku.

Baszta Gdańska (źródło Fotopolska-Eu)
Baszta Gdańska (źródło Fotopolska-Eu)

Jedna z najstarszych atrakcji turystycznych miasta Starogard Gdański zbudowana została z cegły. Czterokondygnacyjna baszta była wielokrotnie przebudowywana. Między innymi w 1893 roku zwężono z jednej strony jej dolną część aby poszerzyć przebiegającą obok ulicę. Baszta Gdańska miała bronić wjazdu do Starogardu od strony północnej, tj. od Gdańska (stąd jej nazwa). Miała też bronić przyległych do niej odcinków murów miejskich. Obowiązek ten spoczywał, ze względu na brak stałej obsady, na barkach cechu szewców i stąd jej druga nazwa – Szewska. Wieczorem podnoszono most zwodzony, aby mieszkańcy mogli spokojnie spać. Natomiast rankiem most opuszczano. W Baszcie Gdańskiej pobierano myto: był to rodzaj specjalnej opłaty, którą kupcy wpłacali, aby uzyskać prawo sprzedaży swoich towarów na jarmarku miejskim.

Baszta Gdańska Starogard Gdański

Wieloletnia historia strażnicy miejskiej

W swej długiej historii Baszta Gdańska była niegdyś kaplicą Maryjną, własnością prywatną, czy w okresie II wojny światowej aresztem niemieckim dla miejscowej inteligencji pomorskiej i kociewskiej. Zaś w okresie powojennym – od połowy lat 60. – w baszcie mieściła się siedzibą Stacji Upowszechniania Wiedzy o Regionie, która do 1980 roku była zalążkiem obecnego Muzeum Ziemi Kociewskiej.

Na murze zewnętrznym umieszczona została tablica pamiątkowa ufundowana w 1998 roku przez zakon joanitów dla uczczenia jubileuszu 800-lecia miasta oraz 650 rocznicy nadania praw miejskich.

Natomiast Baszta Chojnicka i Gniewska zostały zniszczone w okresie wojen szwedzkich w XVII wieku i nigdy nie zostały odbudowane.

Baszta Gdańska, Baszta Książęca.źródło.Album na 100-lecie rocznicy powrotu Starogardu do Państwa Polskiego
źródło: Album na 100-lecie rocznicy powrotu Starogardu do Państwa Polskiego (skan)
Baszta Gdańska (zrodlo - fb kociewiak fliyng) 1
źródło: FB kociewiak flying
Baszta Gdańska (zrodlo - fb kociewiak fliyng) 2
źródło: FB kociewiak flying
Baszta Gdańska (zrodlo - fb kociewiak fliyng) 3
źródło: FB kociewiak flying
Baszta Gdańska (zrodlo - fb kociewiak fliyng) 4
źródło: FB kociewiak flying

LEGENDY

Z basztą jest związane kilka legend:

Utrzymuje się, że w jej rejonie przekraczał w bród Wierzycę biskup Wojciech, kiedy w 997 roku podróżował przez te tereny do Gdańska.

Zachowała się również legenda o chłopach starogardzkich, zmuszonych do darmowej zwózki materiałów budowlanych do wznoszonej twierdzy. Pewnego dnia zbuntowali się i pouciekali do pobliskiego Lasu Szpęgawskiego, gdzie przyparci przez Krzyżaków, woleli wybrać śmierć w odmętach Jeziora Płaczewskiego niż oddać się w niewolę. Tych, którzy oprawcy zdążyli ująć, uwięziono w murach baszty Gdańskiej.

Z Krzyżakami związana jest jeszcze jedna historia. Podobno w dniu 8 grudnia 1461 roku zdobyli miasto tylko dlatego, że ktoś nocą uszkodził łuki, z których następnego dnia nie można było razić przeciwnika.

Również ze średniowiecza pochodzi legenda o młodziutkiej burmistrzance, która, pozbawiona możliwości wyjścia za mąż, skoczyła z najwyższego okna do wód Wierzycy.

Baszta Gdańska - Starogard Gdański

Baszta Gdańska (źródło fotomemoria.pl 1974r)
Baszta Gdańska (źródło fotomemoria.pl 1974r)

Baszta Gdańska - szewska

 

Koniecznie sprawdź także pozostałe sekcje naszej strony: