Historia budynku Kasyna Oficerskiego
– Muzeum 2. Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich w Starogardzie Gdańskim
Budynek (zlokalizowany przy ul. Sobieskiego – dawna ul. Warszawska) jak się wydaje powstał w latach 1878-1881 z pieniędzy z tzw. kontrybucji francuskiej, płaconej w złocie Prusom, po przegranej przez Francję wojnie francusko-pruskiej 1870 r. Wskazuje na to architektura budynku zbieżna z innymi powstałymi w tym czasie (w podobnym stylu architektonicznym) gmachami użyteczności publicznej w Starogardzie Gdańskim, Gdańsku i Pomorzu. Budynek początkowo zajmowany był – jak się wydaje – przez tzw. „czarnych huzarów”. Była to elitarna jednostka kawalerii o tradycji sięgającej XVII stulecia. Utworzony na mocy A.K.O. (allerhöchste kabinettsordre, rozporządzenie królewskie) 5 pułk huzarów (h 5) pruskiej armii, otrzymał później oznaczenie pułk czarnych huzarów (niem. regiment schwarze husaren). Po raz pierwszy huzarzy działali na pomorzu w roku 1758. „Czarni huzarzy” walczyli również wokół Gdańska podczas oblężenia roku 1807.
W 1817 r. do Gdańska sprowadzono 1 przyboczny pułk huzarów (1. leib-husaren-regiment), który został rozlokowany tymczasowo w różnych dzielnicach miasta. Rok później trzy z czterech szwadronów odesłano w inne miejsce: do Elbląga (przebywał tam do 1859 r.), Starogardu /gdańskiego/ (do 1895 r.), Dzierzgonia i Suszu (do 1853 r., następnie przeniesieni do Starogardu /gdańskiego/). Drugi przyboczny pułk huzarów (2. leib-husaren-regiment) w 1817 r. od razu uzyskał dyslokację do Starogardu /gdańskiego/ (preussisch stargard). W garnizonie rozlokował się 23/24 listopada 1817 r. i stacjonował w mieście do 1852 r.
Po odejściu huzarów do Gdańska budynek pozostawał we władaniu armii pruskiej do 1920 r. Najprawdopodobniej jego przeznaczeniem od samego początku było kasyno. Przypuszczalnie, gospodarzem po 1911 r. była jednostka artylerii, tj. 72 pułk artylerii polowej xvii korpusu armii. W 1920 r. do Starogardu przybywa 65 pułk piechoty. Budynek przy ul. Warszawskiej zostaje kasynem oficerskim tegoż pułku. W 1926 r. 65 starogardzki pułk piechoty zostaje przeniesiony do Grudziądza, a w jego miejsce przybywa z bielska owiany sławą 2 pułk Szwoleżerów Rokitniańskich.
Wiosną 1926 r. do miasta Starogard na Pomorzu przeniesiono 2 Pułk Szwoleżerów Rokitniańskich, który stacjonował do wybuchu kolejnej wojny. O lokalizacji garnizonu dla pułku ułanów zadecydowały względy narodowościowe (na 12 tys. mieszkańców miasta 90% stanowili Polacy), względy polityczne (potrzeba szybkiej reakcji na sytuację w wolnym mieście Gdańsku), doskonała infrastruktura (dobra kolejowa sieć komunikacyjna), a przede wszystkim zespół pojemnych koszar z lat 1778-1781 i kawalerii sprzed 1846 r. oraz artylerii z 1911 r., a także obszerne, o urozmaiconej konfiguracji terenowej, podmiejskie place ćwiczeń.
Budynek, do 1939 r. stał się kasynem oficerskim 2 pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. W jego salach umieszczono galerię portretów dowódców pułku, autorstwa gen. Romana Kaweckiego. Ściany zdobiło szereg obrazów, szkiców i rysunków o tematyce batalistycznej, głównie z dziejów pułkowych, m.in. prace autorstwa byłego oficera pułku, rtm. Józefa Świrysza – Ryszkiewicza. Kasyno zdobiły również przedmioty, eksponaty z muzeum pułkowego, tzw. gabinetu historycznego (wg płk. t. łękawskiego). Na ścianie kasyna wisiał np. obraz Wojciecha Kossaka szarża pod Rokitną. Jego odsłonięcia dokonał prezydent RP prof. i. Mościcki w dniu 17 ix 1934 r.
Mury kasyna były świadkiem wielu uroczystości związanych z międzywojennymi dziejami pułku. Odbywały się tam specyficzne i charakterystyczne tylko dla kadry pułku imprezy związane ze zwyczajami kadry oficerskiej, wyróżniające ją spośród innych formacji kawalerii. Tutaj każdorazowo byli witani i żegnani dowódcy jednostki oraz jej oficerowie. Jak pisze W. Gogan w swojej pracy: „wieczorem w kasynie oficerskim odbywało się oficjalne spotkanie pożegnalne i jednocześnie zapoznawcze z korpusem oficerskim pułku. Nowy dowódca wchodził w asyście adiutanta pułku na salę kasyna, a trębacze witali go marszem pułkowym (co było zwyczajem w całej kawalerii) i tradycyjnym w pułku hejnałem mariackim. Ten ostatni pułkowy zwyczaj był w polskiej kawalerii wyjątkowy. Kiedy przy uroczystych okazjach, w kasynie czy też gdziekolwiek na terenie koszar pułku (bankiety, bale, przyjęcia), na zegarach wybijała północ, na salę wkraczał pułkowy trębacz i odgrywał hejnał mariacki na pamiątkę utworzenia pułku w Krakowie, podkreślając tym samym szwoleżerskie związki z miastem”.
Nie znana jest – jak na razie – historia budynku w latach 1939-1945. Najprawdopodobniej w jego murach funkcjonowało kasyno jednostki Wehrmachtu. W 1946 r. w budynku mieścił się urząd bezpieczeństwa publicznego.
Historia XX wieku
W latach 1947-1973 obiekt zajmował związek młodzieży socjalistycznej. Po wojnie, w 1973 r., po usilnych staraniach decyzją władz miejskich, budynek przy ul. J. Sobieskiego 14 adaptowano z przeznaczeniem na bibliotekę. Biblioteka miejska przeniosła się do ww. budynku w 1974 r. gdzie zorganizowano wypożyczalnię i czytelnię dla dorosłych, dział gromadzenia i opracowania zbiorów, dział instrukcyjno-metodyczny, pomieszczenia administracji oraz magazyny. Od 01.06.1975 r. w wyniku dwustopniowego podziału administracyjnego kraju, bibliotekę powiatową i MBP w Starogardzie Gdańskim przekształcono w Miejską Bibliotekę Publiczną.
Historia XXI wieku
W 2010 Miejską Bibliotekę Publiczną przeniesiono do nowej lokalizacji, a budynek dawnego kasyna oficerskiego wystawiono na sprzedaż. 31 stycznia 2013 r. budynek zakupiło Stowarzyszenie Szwadron Kawalerii im.2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich dla potrzeb prowadzonej działalności statutowej.
(źródło: http://muzeum2szwol.pl/index.php/historia)
