W tym roku mija 76. rocznica powstania Tajnej Organizacji Niepodległościowej „Jaszczurka”. Z tej okazji prezydent Starogardu Gdańskiego złożył kwiaty pod „Pomnikiem Jaszczurkowców” w Zelgoszczy.
Pomysłodawcą uroczystości jest wnuk Izydora Genczy, Krzysztof Filip, historyk zatrudniony w gdańskim Oddziale IPN. Poprzez tę uroczystość chciał oddać cześć członkom „Jaszczurki” i upamiętnić ich działania. Jest to okazja szczególna, ponieważ kilka miesięcy temu, a dokładnie 8 lutego 2017 r. zmarł ostatni członek kierownictwa organizacji – por. inż. Izydor Gencza.
„Jaszczurka” powstała 29 czerwca 1941 r. Jej założycielami byli: Zygmunt Bączkowski ps. „Zyga”, Izydor Gencza ps. „Junak” i Paweł Wyczyński ps. „Wrzos”. Początkowo kierowali nią wspólnie. Od 1942 r., jako komendant, „Jaszczurką” samodzielnie kierował Izydor Gencza. Bączkowski uciekł przed służbą w Wehrmachcie do Generalnej Guberni, gdzie konspirował na rzecz niepodległego państwa polskiego, a Wyczyński został wcielony do niemieckiego wojska, w którym werbował kolejnych Jaszczurkowców. Wojenne ścieżki rozdzieliły przyjaciół. Zygmunt Bączkowski zginął w 1944 r. w Powstaniu Warszawskim.
Po wojnie Paweł Wyczyński trafił do Francji, a następnie do Kanady, gdzie rozwinęła się jego kariera. Był wybitnym znawcą literatury. Został znanym profesorem na uniwersytecie w Ottawie. Wciąż utrzymywał kontakt z krajem. Był m. in. honorowym obywatelem Starogardu Gdańskiego i członkiem honorowym Towarzystwa Miłośników Ziemi Kociewskiej. Do końca życia korespondował z Izydorem Genczą. Zmarł 27 listopada 2008 r. w Ottawie, gdzie został pochowany.
Jako komendant Izydor Gencza nawiązał kontakt z grupą partyzancką koło Skórcza, współpracował z TOW „Gryf Pomorski” oraz z oddziałem partyzanckim „Szyszki-103”. W 1943 r. podporządkował „Jaszczurkę” Armii Krajowej. Rok później został wcielony do Wehrmachtu na terenie III Rzeszy, gdzie zakładał komórki Jaszczurkowców. W 1945 r. uciekł do armii amerykańskiej.
Po zakończeniu II wojny światowej Izydor Gencza przeprowadził się do Gdańska, gdzie założył rodzinę. Jako współorganizator „Jaszczurki” był rozpracowywany przez starogardzką i gdańską bezpiekę. Po ukończeniu Politechniki Gdańskiej pracował jako inżynier budowlany na wielu eksponowanych stanowiskach (m. in. jako inspektor budowlany w Urzędzie Miasta Gdańska). Prowadził też szeroką działalność społeczną na rzecz mieszkańców Gdańska-Nowego Portu, za co w 1973 r. otrzymał odznakę „Za Zasługi dla Miasta Gdańska”. Działał też w zespole prelegentów Kurii Biskupiej w Gdańsku oraz przy swojej parafii pw. św. Jadwigi Śląskiej w Gdańsku-Nowym Porcie.
Za swe wojenne zasługi Izydor Gencza został odznaczony m. in.: Krzyżem Armii Krajowej (1995 r.), tytułem Weterana Walk o Wolność i Niepodległość Ojczyzny (2001 r.), medalem „Za Zasługi dla Starogardu Gdańskiego” (2016 r.).
Izydor Gencza do końca życia starał się promować wiedzę na temat działań wojennych członków Jaszczurki, za co został nagrodzony przez Oddział IPN w Gdańsku Odznaką Honorową „Świadek Historii” (2016 r.). Jego grób znajduje się w Kwaterze Kombatantów na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku.
