Pomnik trwale upamiętniający miejsce zbrodni w Lesie Szpęgawskim ma powstać do dnia 22 września 2019 roku. Gotowy jest jego projekt i dokumentacja techniczna. Gmina Starogard czeka na pozwolenie na budowę, aby w lutym móc ogłosić przetarg na wykonawcę inwestycji. Trwają też rozmowy na temat finansowania przedsięwzięcia. Powołano Komitet Społeczny Budowy Pomnika. Koszt budowy pomnika szacuje się na 1,5 mln zł.
Pomysł uporządkowania cmentarza w Lesie Szpęgawskim i szczególnego upamiętnienia ofiar hitlerowskiej zbrodni poprzez budowę nowego pomnika podsunęła na jeden z sesji Rady Miasta VI kadencji radna Ewa Gosz. Pomnik ma być gotowy na obchody 80.rocznicy pomordowanych w Lesie Szpegawskim, który zaplanowano na 22 września 2019 r.
W kwietniu 2018 r. Gmina Starogard Gdański we współpracy z Miastem ogłosiły konkurs na opracowanie koncepcji pomnika. Wygrał go projekt Katarzyny Ephraim z Hagi. Zdaniem oceniających, najlepiej wkomponuje się w otoczenie cmentarza. Miejsce zbrodni symbolizować będą przypominające drzewa betonowe słupy oraz odlewy ściętych pni. ,,Pnie” będą wykonane z betonu oraz czarnego granitu, na którym białymi literami zostaną wygrawerowane w formie kręgów – słoi drzew nazwiska osób pomordowanych. Część pni pozostanie niezapisana, symbolizując osoby, których nazwisk nie udało się poznać. Cały teren zostanie przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych. Przy grobach stanie 12 tablic z najbardziej aktualnymi i emocjonalnymi informacjami na temat zbrodni w Lesie Szpegawskim.
W tym celu wraz z przygotowaniami do budowy pomnika trwa ustalanie listy osób, które zostały zamordowane przez niemieckich okupantów w Lesie Szpęgawskim.
– Listę zamordowanych w Lesie Szpęgawskim osób tworzymy od dwóch lat. Dzięki współpracy z Instytutem Pamięci Narodowej w Gdańsku udało się ją uzupełnić o dane znalezione w aktach niemieckich archiwów. Aktualnie zidentyfikowaliśmy 2393 ofiary. Lista nie jest zamknięta. Prowadzi ją Piotr Pliszka, z którym można się kontaktować w celu ustalenia czy znajduje się na niej ktoś bliski z rodziny. Informacji udzielać będą gminy – powiedział Joachim Choina – prezes Regionalnej Grupy Popularyzacji Mikrohistorii w Starogardzie Gdańskim.
Na podstawie przygotowanej dokumentacji technicznej wyliczono, że budowa pomnika wraz z uporządkowaniem terenu cmentarza i ustawieniem tam tablic informacyjnych nie powinna przekroczyć kwoty 1 540 000 zł. O sukcesie jej realizacji zadecyduje jednak fakt, na ile w jego finansowanie zaangażują się lokalne samorządy, mieszkańcy, prywatni przedsiębiorcy i inni fundatorzy. Na razie pewne deklaracje, dotyczące współfinansowania projektu, zgłosiły: Gmina Starogard i Miasto Starogard po 7 zł od mieszańca, co daje kwoty 115 tyś zł i 336 tyś. zł oraz Starosta Starogardzki, który zadeklarował kwotę 125 tys. zł. Deklaracje wymagają tylko zgody Rady Gminy, Miasta i Powiatu.
Ważne też będzie czy Gmina Starogard Gdański otrzyma dofinansowanie na budowę pomnika w kwocie 300 tys. zł z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Wniosek, który złożyła w tej sprawie, ma być rozstrzygnięty w lutym. Również do końca lutego wszystkie 21 zaproszonych do współpracy gmin, miast i powiatów wójt Gminy Starogard Gdański poprosiła o określenie się co do swojego udziału w tym przedsięwzięciu.
Na specjalnym spotkaniu, zorganizowanym przez Gminę Starogard Gdański w dniu 1 lutego 2019 roku, obecni przedstawiciele samorządów otrzymali wzór umowy dotyczącej współpracy oraz projekt uchwały.
– Ponieważ chcielibyśmy jak najszybciej ogłosić przetarg na wyłonienie wykonawcy inwestycji i podpisać z nim umowę, bardzo nam zależy, abyście Państwo do końca lutego określili się co do współpracy i uchwałą rady gminy, miasta czy powiatu ustalili wielkość dofinansowania tego przedsięwzięcia – powiedziała wójt Gminy Starogard Gdański Magdalena Forc-Cherek. – Naszym zdaniem ten projekt powinien by naszym wspólnym dziełem. Oczywiście będziemy prosić o wsparcie różne fundacje typu Energia, Lotos, Orlen. Każda dodatkowa kwota od zewnętrznego fundatora będzie pomniejszać Państwa wkład. Wszyscy darczyńcy, którzy przekażą na budowę pomnika kwotę wyższą niż 500 zł zostaną wymienieni jako jego fundatorzy na specjalnej tablicy – dodała wójt gminy.
Podczas spotkania powołany został też Komitet Społeczny na rzecz budowy Pomnika Pomordowanych w Lesie Szpęgawskim. Pomoże zorganizować zbiórkę publiczną na rzecz budowy pomnika wśród mieszkańców i przedsiębiorców. Zbiórka potrwa od marca do połowy sierpnia. Poprowadzi ją Parafia pw. Św. Wojciecha.
Wsparcie przy pozyskaniu środków na budowę pomnika oraz pomoc przy organizacji udziału Prezydenta RP w obchodach 80.rocznicy Mordu w Lesie Szpegawskim zadeklarował poseł na Sejm RP Kazimierza Smoliński. Podczas piątkowego spotkania wyraził głębokie przekonanie o słuszności i konieczności realizacji tego projektu.
W spotkaniu oprócz posła uczestniczyli przedstawiciele: samorządów, Instytucji Pamieć Narodowej Oddziału w Gdańsku, Pomorskiego Urzędu Wojewódzkiego, Regionalnej Grupy Popularyzacji Mikrohistorii w Starogardzie Gdańskim oraz ksiądz proboszcz parafii pw. św. Wojciecha Janusz Lipski. Uczestnicy ustalili, że do zakończenia realizacji projektu będą się raz w miesiącu spotykać i informować mieszkańców o postępie prac.
