Od przeszło 8 miesięcy trwa przebudowa starogardzkiego Rynku. Prace prowadzone są pod nadzorem archeologów. Do tej pory odkryto m.in. zabytkowe rury wodociągowe, średniowieczny bruk, piwnice pierwotnego Ratusza, fragment baszty młyńskiej, kamienną studnię, naczynia ceramiczne, przęślik i parę monet. Z jednej strony odkrycia spowalniają prace budowlane. Z drugiej prowadzone badania to doskonała okazja do poznania historii Starogardu.
W ubiegłym tygodniu w Starogardzie, między innymi na Rynku, gościła na zaproszenie władz miasta Wojewódzka Konserwator Zabytków – Agnieszka Kowalska, która była pod wrażeniem skali wkopalisk.
– Odkryte relikty gotyckiego ratusza pod rynkiem w Starogardzie Gdańskim stanowią cenny nabytek dla dziedzictwa kulturowego miasta, jak i dla dalszych badań naukowych nad budownictwem municyplanym w miastach średniowiecznych – powiedziała. – Znalezisko umożliwia ustalenie pierwotnego stanu budowli, prześledzenie faz budowlanych oraz poznanie stosowanych technik budowlanych – podkreśliła konserwator Agnieszka Kowalska.
Podczas badań okazało się też, że kamienne fundamenty, które pierwotnie uznano za pozostałość pręgierza, w rzeczywistości okazały się obrysem średniowiecznej studni.
– Studnia pochodzi prawdopodobnie z samego początku funkcjonowania miasta – powiedziała archeolog Lidia Grzeszkiewicz-Kotlewska. – Wymaga dokładnego zbadania przez archeologów.
– Wspólnie z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków podjęliśmy decyzję o jej rekonstrukcji i zadaszeniu – powiedział wiceprezydent Przemysław Biesek-Talewski. – Nie można tego odkrycia nie wyeksponować. Chcemy dać mieszkańcom i gościom odwiedzającym Starogard możliwość zobaczenie „żywej historii”, podobnie jak na rynkach w Brodnicy czy Rzeszowie. Zleciliśmy już prace projektowe, aby jeszcze w tym roku ta studnia stała się jedną z ciekawszych atrakcji odnowionego serca miasta.
Kolejnym niezwykłym odkryciem archeologów są ściany piwnic ratusza.
– Na południowej stronie Rynku znaleźliśmy gotyckie mury ceglane, pochodzące prawdopodobnie z XIV wieku. We wschodniej części dokopaliśmy się do reliktów posadzki. Odsłoniliśmy praktycznie całe mury i na 99% mamy już pełen obrys dawnego ratusza. Nasze wcześniejsze przypuszczenia, że pierwotny ratusz był dwa razy większy od obecnego, się potwierdziły – powiedziała dalej archeolog. – Ich konstrukcja wskazuje na bardzo solidną zabudowę śródrynkową.
Wojewódzka Konserwator Zabytków uznała to odkrycie za unikatowe.
– Stan zachowania murów w poziomie jednej kondygnacji wraz z historyczną klatką schodową jest wyjątkowy. Bardzo często obserwujemy, że relikty zniszczonej dawniej architektury gotyckiej zachowują się wyłącznie w poziomie ław fundamentowych. W przypadku odkryć w Starogardzie mamy do czynienia z reliktami, które dają już możliwość dość dobrego wyobrażenia pierwotnego układu przestrzennego budowli. Niewątpliwie przy zabezpieczeniu murów oraz przeprowadzeniu niezbędnych prac zabezpieczających możliwe byłoby wprowadzenie funkcji wystawienniczej w mury gotyckiego ratusza, dając zupełnie nową perspektywę dla zwiedzania miasta – powiedziała Agnieszka Kowalska.
Znalezisko wymaga jednak dokładnych badań i dokumentacji.
– Musimy zagwarantować archeologom czas na zbadanie odkrytych ściany i murów, aby mieć pełną wiedzę o znaczeniu i randze tego odkrycia – powiedział prezydent Janusz Stankowiak. – Wiąże się to z decyzją, czy i w jaki sposób miasto powinno je wyeksponować. Dlatego postanowiłem o wyłączeniu niewielkiego fragmentu terenu z docelowego utwardzenia nawierzchni w tym roku. Obszar wykopalisk zostanie ogrodzony i zabezpieczony. Nasz wykonawca zrealizuje pozostały zakres prac zgodnie z planem, tak że Rynek będzie w 90% gotowy i udostępniony mieszkańcom w tym roku – zapewnił prezydent.
Kolejny problem, który wynikł podczas prac budowlanych, to znajdujące się pod płytą Rynku piwnice niektórych kamienic.
– Tu też przed ułożeniem nawierzchni chodników będzie trzeba przeprowadzić szczegółowe badania, aby określić sposób wzmocnienia stropów. Niestety wszystko to wpływa na czas realizacji inwestycji oraz jej koszty – dodał Janusz Stankowiak. – W tych okolicznościach nie możemy myśleć o tym, aby w pośpiechu zakończyć przebudowę Rynku, nie bacząc na to co odkryła dla nas ziemia. Następne pokolenia nam by tego nie wybaczyły.
Pracujący na rynku archeolodzy zapraszają zainteresowanych historią do pomocy w odkrywaniu dawnego Starogardu od poniedziałku do piątku w godz. 9-15.
fot. Magdalena Dalecka
