W 2021 roku przypada setna rocznica powstania w Starogardzie Gdańskim pierwszej drużyny harcerskiej. Z tej okazji Rada Miasta na sesji w dniu 27 stycznia ustanawia rok 2021 Rokiem Harcerstwa Starogardzkiego.
Ponad 300 zuchów, harcerzy i instruktorów, skupionych wokół Starogardzkiego Hufca, przez cały rok 2021 świętować będzie 100.rocznicę powstania Harcerstwa w Starogardzie Gdańskim.
W uznaniu dotychczasowych zasług wielu pokoleń instruktorów harcerskich oraz ich roli w wychowaniu młodego pokolenia starogardzian, Rada Miasta na sesji w dniu 27 stycznia podjęła uchwałę ustanawiającą rok 2021 Rokiem Harcerstwa Starogardzkiego. Podkreśliła, że Hufiec w Starogardzie Gdańskim podobnie jak cały Związek Harcerstwa Polskiego korzystając ze swojego długoletniego doświadczenia stawia na wszechstronny rozwój i wychowanie swoich członków na prawych, aktywnych i odpowiedzialnych obywateli w duchu przyjaźni i braterstwa.
– Harcerze od zawsze stanowili elitę naszej lokalnej społeczności – powiedział radny Zbigniew Kotlewski, dziękując za podjęcie tej ważnej uchwały. Zaapelował o pomoc w wydaniu monografii starogardzkiego harcerstwa, opracowanej z okazji 100-lecia powstania pierwszej drużyny harcerskiej w naszym mieście przez zasłużonego dla środowiska druha Jacka Ozimka. – Książka nie tylko opowiada dzieje starogardzkich harcerzy, ale jest też formą uczczenia pamięci ludzi, którzy oddali życie za Polskę, którzy walczyli o naszą wolność i wychowywali młodzież w duchu patriotyzmu, dyscypliny oraz zaangażowania społecznego – mówił dalej radny. Poprosił o zastanowienie się nad formą tej pomocy, bo wielką szkodą dla historii miasta, historii naszych dziadków, rodziców i nas samych – jak podkreślał – byłoby, gdyby ta książka nie ujrzała światła dziennego.
W imieniu prezydenta miasta pierwszą deklarację pomocy w wydaniu monografii starogardzkich harcerzy oraz zakupu jej egzemplarzy dla szkół złożył sekretarz miasta Zbigniew Toporowski.
Harcerze co roku organizują dla mieszkańców szereg wydarzeń kulturalnych, patriotycznych, sportowych, profilaktycznych czy ekologicznych. Uczestniczą w zlotach harcerskich oraz innych inicjatywach ogólnopolskich i międzynarodowych. Organizują obozy, biwaki, rajdy i wycieczki tematyczne. Starogardzcy harcerze licznie uczestniczą też w miejskich uroczystościach. Dlatego zdaniem radnych w pełni zasługują na to, by rok 2021 w rocznicę 100-lecia powstania I drużyny harcerskiej w naszym mieście nosił miano Roku Starogardzkich Harcerzy.
Co roku starogardzcy harcerze uczestniczą w uroczystościach związanych z upamiętnieniem rocznicy wybuchu II wojny światowej pod Pomnikiem Poległych i Zamordowanych Harcerzy w Starogardzie Gd.
– To dla nas wielki zaszczyt i ogromne wyróżnienie, że Rada Miasta ustanowiła rok 2021 rokiem harcerstwa starogardzkiego. Odbieramy to również jako wyraz uznania dla naszych poprzedników zarówno tych zakładających i prowadzących drużyny przed II Wojną Światową, tych walczących podczas wojny oraz tych wszystkich, którzy po wojnie przenieśli tradycje harcerskie do naszych czasów. To dzięki nim mamy nadzieję, że również dzięki naszej pracy Harcerstwo w Starogardzie cieszy się powszechną sympatią, czego bardzo często doświadczamy. Obecny rok to dla nas harcerzy bardzo ważna rocznice – 100-lecie powstania w naszym mieście harcerstwa to ważny powód do świętowania. Przygotowaliśmy z tej okazji wiele imprez, spotkań i niespodzianek dla mieszkańców Starogardu. Jeśli pandemia nie pokrzyżuje naszych planów, mam nadzieję, że uda nam się spotkać wspólnie na harcerskim szlaku – powiedziała Komendantka Hufca ZHP Starogard Gdański harcmistrzyni Angelika Siemieńska.
Karta z historii…
Harcerze w Starogardzie Gdańskim działają od 100 lat. Pierwsza drużyna harcerska powstała 14 kwietnia 1921 roku przy starogardzkim gimnazjum. Przyjęła imię gen. Tadeusza Kościuszki. W kolejnych latach pojawiły się dwie następne: w 1922 roku II Drużyna im. ks. Józefa Poniatowskiego, a w 1923 roku III im. Jana III Sobieskiego. W 1924 roku Komenda Chorągwi Pomorskiej doceniając prężny rozwój środowiska starogardzkiego, zadecydowała o powołaniu w Starogardzie Hufca Harcerzy obejmującego drużyny w powiatach starogardzkim, tczewskim, gniewskim i częściowo kościerskim. W maju 1931 roku Hufiec Harcerzy liczył 18 drużyn ze Starogardu, Tczewa, Pelplina, Gniewu, Skarszew, Kocborowa, Skórcza, Lubichowa, Opalenia i Nowego.
Równolegle do drużyn męskich, jednak nieco później, bo od 1923 roku rozwijały się w Starogardzie drużyny żeńskie. Na przełomie roku 1932/1933 Komenda Chorągwi w Toruniu powołała żeński Hufiec ZHP w Starogardzie. Zarówno żeńskie jak i męskie drużyny rozwijały się bardzo prężnie, budując w na Ziemi Starogardzkiej znaczące na mapie województwa środowisko harcerskie. Harcerze z druhem Zygmuntem Prusinkiewiczem powołali w 1923 roku Harcerski Klub Sportowy, a męska III Drużyna przekształcona została w drużynę żeglarską. Wybudowano również stanice wodną w Parku nad Wierzycą, poświęconą i oddaną do użytku 14 maja 1933 roku.
Przed wybuchem wojny w Bobowie i Starogardzie utworzono Oddziały Harcerskiego Przysposobienia Wojskowego, w ramach których w 1939 roku harcerki przeszły 2 tygodniowe szkolenie sanitarne w szpitalu powiatowym. Brały też udział w tajnym nauczaniu w ramach tajnej organizacji „Jaszczurka”
Ponadto w czasie II wojny światowej harcerze podjęli współpracę z Gryfem Pomorskim, Armią Krajową i żołnierzami działającymi w Szarych Szeregach oraz walczyli i ginęli w Powstaniu Warszawskim. W Starogardzie funkcjonowały dwa zastępy, które między innymi zajmowały się niesieniem pomocy jeńcom wojennym oraz dokumentowaniem zbrodni w Lesie Szpęgawskim.
Hufiec Harcerzy wznowił działalność 25 maja 1945r. w ramach Gdańsko – Morskiej Chorągwi Harcerzy, natomiast Hufiec Harcerek – 2 czerwca 1945 r. w składzie Morskiej Chorągwi Harcerek. 23 kwietnia 1946 roku, podczas uroczystości na Rynku, Hufiec Harcerek otrzymał nowy Sztandar.
W 1949 roku nastąpiło połączenie hufców, a następnie w roku 1950 włączenie ich do Związku Młodzieży Polskiej jako Organizacja Harcerska, która pod naciskiem ówczesnych władz państwowych zerwała z tradycyjnym harcerskim sposobem pracy oraz z tradycyjnymi mundurami. Na skutek tych posunięć działalność drużyn harcerskich i zuchowych wygasła.
Po okresie Stalinowskim w 1956 roku powstała Komenda Powiatowa Organizacji Harcerskiej Polski Ludowej, która w 1956 roku przekształciła się w Komendę Hufca i nastąpił powrót tradycyjnej pracy harcerskiej.
W czerwcu 1958 roku na rynku odbyło się uroczyste wręczenie sztandaru dla Hufca. Trzy lata później w maju 1961 harcerze doczekali się otwarcia Stanicy Harcerskiej w Parku. 24. września 1967 roku, aby uczcić starogardzkich harcerzy, którzy zginęli w latach 1939 – 1945, odsłonięto w Starogardzie przy ul. Mickiewicza, zaprojektowany przez Tadeusza Kleszczewskiego, Pomnik Poległych i Zamordowanych Harcerzy.
W 1970 roku Hufiec Starogard liczył 6 247 członków skupionych w 218 drużynach. W maju 1972 roku Hufiec Starogardzki otrzymał imię generała Józefa Wybickiego i nowy płat sztandaru z imieniem bohatera. W roku 1979 Hufiec został wyróżniony medalem za „Zasługi dla Starogardu Gdańskiego”.
W kolejnych latach Hufiec znaczny spadek zainteresowania zwłaszcza wśród harcerzy ze szkół średnich. W latach 1980-82 ich liczna zmniejszyła się prawie o połowę. Z 5 282 członków spadła do w do 2521. W roku 1984 na skutek nacisków politycznych zlikwidowano 2 SDH, która próbowała przywrócić przedwojenne tradycje harcerskie. Pomimo to instruktorzy z tej drużyny działali dalej nawiązując liczne kontakty ze środowiskami harcerskimi, działającymi w „drugim obiegu harcerskim”.
Na początku XXI w. Hufiec ZHP Starogard Gdański liczył ok. 200 harcerzy. Swoim zasięgiem obejmował większość gmin powiatu starogardzkiego, oprócz Czarnej Wody i Skarszew. W 2009 roku Hufiec liczył ok. 100 członków skupionych w 7 drużynach. Obecnie Hufiec ZHP Starogard Gdański składa się 17 drużyn w Starogardzie, Skarszewach, Pogódkach i liczy ponad 310 zuchów, harcerzy i instruktorów.
Zdjęcie frontowe – Święto Starogardzkich Harcerzy 2019 rok / fot. Ireneusz Makiła
Z życia starogardzkich harcerzy….
