Grupa zapaleńców wspólnie z mieszkańcami Starogardu w niedzielę 28 października posprzątała cmentarz ewangelicki przy ul. Owidzkiej. Akcję zorganizował Juliusz Gaj –członek Stowarzyszenia Lapidaria. Zapomniane cmentarze Pomorza i Kujaw.
Juliusz Gaj od wielu lat zajmuje się starymi, często zapomnianymi cmentarzami na terenie województwa pomorskiego i kujawsko-pomorskiego. Członek Stowarzyszenia Lapidaria. Zapomniane cmentarze Pomorza i Kujaw zorganizował w Starogardzie akcję sprzątania cmentarza ewangelickiego przy ul. Owidzkiej. W niedzielę 28 października grupa zapaleńców wspólnie z mieszkańcami miasta uporządkowała i wysprzątała teren wokół grobów. Pozbierali śmieci, wygrabili liście, oczyścili schody przy Lapidarium, umyli kamienne płyty oraz odświeżyli napisy na nich.
– Inicjatywa zrodziła się spontanicznie – powiedział Juliusz Gaj. – Pochodzę z Torunia. Obecnie pracuję w Starogardzie przy wykopaliskach na Rynku. Obejrzałem wszystkie tutejsze cmentarze i pomyślałem, że warto zająć się właśnie tym przy ul. Owidzkiej, w pobliżu Młynów. To bardzo piękny cmentarz niemal w centrum miasta. Warto byłoby uporządkować to miejsce kompleksowo, zwłaszcza w obszarze kwater i grobów ewangelickich. Wyciąć spróchniałe drzewa, zdziczałe krzewy i chwasty, aby ocalić to miejsce od zapomnienia. Uważam, że pamięć o pochówkach dawnych mieszkańców powinna być pielęgnowana.
Cmentarz ewangelicki przy ul. Owidzkiej powstał w XVIII wieku. Ma tarasowy układ. Zachowało się tu ok 50 nagrobków, w tym kilka kwater rodowych.
W 2012 roku teren wokół cmentarnych schodów uporządkowała Gmina Miejska Starogard Gdański. Powstała tam wówczas zbiorowa mogiła mieszkańców Prus Wschodnich – kobiet, dzieci i starców, którzy w lutym 1945 roku głodni i skrajnie wycieńczeni zamarzali na ulicach Starogardu Gd. Ich ciała pogrzebano na górce cmentarza ewangelickiego przy ul. Owidzkiej. Z inicjatywy Stowarzyszenia Partnerstwa Pomiędzy Starogardem Gdańskim a Diepholz 1 czerwca 2012 roku uroczyście odsłonięto pamiątkową tablicę z krótkim epitafium, przypominającym o wydarzeniach sprzed lat. Na tablicy można przeczytać słowa: „Cześć i Pamięć tu spoczywającym mieszkańcom spod Królewca i Braniewa, ewakuowanym z rozkazu nazistów bez czasu na przygotowanie, tuż przed natarciem armii sowieckiej, zamarzniętym na starogardzkich drogach zimą”.
W listopadzie 2013 roku do Lapidarium przy ul. Owidzkiej przeniesiono szczątki 344 mieszkańców Starogardu, pochowanych w okresie od XVII do XIX wieku na nieistniejącym już cmentarzu katolicko-ewangelickim przy alei Jana Pawła II. Szczątki odkryto w trakcie prac archeologicznych związanych z budową Galerii Neptun. W marcu 2014 roku uroczyście odsłonięto tablicę upamiętniającą miejsce ich spoczynku.
fot. Magdalena Dalecka
