Jednym z zachowanych budynków zabytkowych w Starogardzie Gdańskim jest synagoga. Wybudowano ją w 1849 roku. Budynek powstał na miejscu dawnego dworu krzyżackiego, zniszczonego w wojnie szwedzkiej. Murowana budowla została wzniesiona w stylu neogotyckim na planie prostokąta na działce kupionej od aptekarza Rehfelda i położonej u wylotu ulicy Rycerskiej. Dawniej na placu targowym przed synagogą znajdował się budynek szkoły żydowskiej oraz dom rabina. Z zewnątrz synagoga była pozbawiona wielu ozdób i charakterystycznych dla synagog cech stylowych. Wewnątrz w sali głównej, na wschodniej ścianie, w pięciobocznej apsydzie znajdował się bogato zdobiony aron ha-kodesz. Ściany były pokryte freskami przedstawiającymi m.in. zwierzęta, biblijne stwory czy znaki zodiaku. Przed arką stały dwa wielkie świeczniki, a z sufitu zwisało osiem żyrandoli.
Przez cały okres dwudziestolecia międzywojennego synagoga była użytkowana przez zamieszkującą Starogard gminę żydowską. Sama wspólnota wyznaniowa nie była zbyt liczna. Szacuje się, że liczyła około 150 osób. Na skutek zmniejszającej się w mieście liczby ludności żydowskiej, której odpływ z Pomorza notuje się po 1920 roku, Żydzi brali pod uwagę sprzedaż budynku władzom wojskowym z przeznaczeniem na kościół garnizonowy dla 2 Pułku Szwoleżerów Rokitniańskich. Z nieznanych przyczyn do sprzedaży nie doszło.
Znaczącymi mieszkańcami Starogardu narodowości żydowskiej byli: Arie Izaak Goldfarb – przemysłowiec, właściciel fabryki tabaki, Peter Kaufmann i synowie – właściciele fabryki obuwia oraz Leon Halpern – wiceprezes sądu okręgowego.
Na początku okupacji niemieckiej starogardzka synagoga została ograbiona z wyposażenia wewnętrznego. Okupant zabrał ołtarz, przedmioty liturgiczne oraz wyposażenie wnętrza, między innymi świeczniki. We wrześniu 1939 roku budynek został zamieniony na areszt tymczasowy, do którego zwożono inteligencję kociewską przed wywózką do Lasu Szpęgawskiego na rozstrzelanie. W tym okresie pod murami synagogi hitlerowcy zamordowali wielu Polaków i Żydów. Od 1940 roku w miesiącach letnich synagoga była przekształcana w miejską halę targową, co niewątpliwie uchroniło ją przed rozbiórką.
W latach powojennych budynek dawnej synagogi był wykorzystywany jako magazyn jednej z miejscowych fabryk. Przez kilka dekad począwszy od 1970 roku, w budynku znajdował się pawilon meblowy. Dawna bóżnica została wpisana do rejestru zabytków 4 lipca 1985 roku. W 1998 roku trafiła w ręce Gminy Żydowskiej w Gdańsku. W 2020 roku została sprzedana, a obecnie mieści się tam lokal gastronomiczny.
Na jednej z zewnętrznych ścian synagogi znajduje się tablica upamiętniająca synagogę i miejsce kaźni.
Więcej starogardzkich zabytków znaleźć można na stronie starogard.pl w zakładce: zabytki w Starogardzie Gdańskim
Koniecznie sprawdź także pozostałe sekcje naszej strony: